भौतिक राशिया, उनके मात्रक व विमीय सूत्र
भौतिक राशि | S.I मात्रक | विमीय सूत्र |
---|---|---|
द्रव्यमान | किलोग्राम | [M1L0T0 ] |
लम्बाई | मीटर | [L] या [M0L1T0 ] |
क्षेत्रफल | मीटर2 | [L2] या [M0L2T0 ] |
समय | सेकंड | [T] या [M0L0T1] |
आयतन | लम्बाई x चौड़ाई x ऊँचाई | [L3] या [M0L3T0] |
धारा | एम्पियर | [A] या [M0L0T0A1] |
ताप | केल्विन | [K] या [M0L0T0K1] |
घनत्व | द्रव्यमान/आयतन | [M/L3] या [M1L-3T0] |
चाल | मीटर/सेकंड | [M0L1T-1] |
त्वरण | मीटर/सेकंड2 | [M0L1T-2] |
गुरुत्वीय त्वरण | △v/ △t | [M0L1T-2] |
बल | द्रव्यमान x त्वरण | [M1L1T-2] |
आवेग | बल x समय | [M1L1T-1] |
दाब | बल/क्षेत्रफल | [M1L-1T-2] |
गुरुत्वाकर्षण का सार्वत्रिक नियतांक | G = F.r2/m1m2 | [M-1L3T-2] |
कार्य या ऊर्जा | बल x विस्थापन | [M1L2T-2] |
शक्ति | कार्य/समय | [M1L2T-3] |
गतिज ऊर्जा | mv2/2 | [M1L2T-2] |
स्थितिज ऊर्जा | mgh | [M1L2L-2] |
पृष्ठ तनाव | बल/लम्बाई | [M1L0T-2] |
बल नियतांक | बल / विस्थापन | [M1L0T-2] |
प्रतिबल | बल/क्षेत्रफल | [M1L-1T-2] |
प्रत्यास्थता गुणांक | प्रतिबल/विकृति | [M1L-1T-2] |
तरंग दैर्ध्य | दूरी | [M0L1T0] |
घूर्णन त्रिज्या | दूरी | [M0L1T0] |
जडत्व आघूर्ण | द्रव्यमान x दूरी2 | [M1L2T0] |
दोलन काल | समय | [M0L0T1] |
आवृति | 1/आवर्तकाल | [M0L0T-1] |
बल आघूर्ण | बल x दूरी | [M1L2T-2] |
विकृति | विन्यास में परिवर्तन/प्रारंभिक विन्यास | M0L0T0] = कोई विमा नहीं या विमाहीन राशि |
वेग प्रवणता | वेग/दूरी | [M0L0T-1] |
दाब प्रवणता | दाब/दूरी | [M1L-2T-2] |
पृष्ठ ऊर्जा | ऊर्जा/क्षेत्रफल | [M1L0T-2] |
विशिष्ट ऊष्मा | ऊर्जा/द्रव्यमान x ताप | [M0L2T-2K-1] |
कोण या कोणीय विस्थापन | चाप/त्रिज्या | [L0] |
कोणीय वेग या कोणीय आवृति | कोण/समय | [T-1] |
कोणीय त्वरण | कोणीय वेग/समय | [T-2] |
त्रिकोणमितीय अनुपात | L/L | [M0L0T0] = मात्रकहीन |
आवेश | धारा x समय | [A1T1] |
विभवान्तर | कार्य/आवेश | [M1L2T-3A-1] |
प्रतिरोध | V/I | [M1L2T-3A-2] |
धारिता | आवेश/विभव | [M-1L-2T4A2] |
धारा घनत्व | विद्युत धारा/क्षेत्रफल | [A1L-2] |
विशिष्ट प्रतिरोध या प्रतिरोधकता | प्रतिरोध x क्षेत्रफल/लम्बाई | [M1L3T-3A-2] |
चालकता | 1/प्रतिरोधकता | [M-1L-3T3A2] |
विद्युत क्षेत्र | विद्युत बल / आवेश | [M1L1T-3A-1] |
विद्युत फ्लक्स | विद्युत क्षेत्र x क्षेत्रफल | [M1L3T-3A-1] |
चुम्बकीय क्षेत्रफल | बल/धाराxलम्बाई | [M1L0T-2A-1] |
चुम्बकीय फ्लक्स | चुम्बकीय क्षेत्रफल x क्षेत्रफल | [M1L2T-2A-1] |
निर्वात की वैधुतशीलता की विमा तथा मात्रक |
C2N-1m-2 | [M-1L-3T4A2] |
इलेक्ट्रान की गतिशीलता की विमा और मात्रक |
m2S-1V-1 | [M-1T2A] |
विशिष्ट प्रतिरोध | ओम.मीटर | [M1L3T-3A-2] |
विशिष्ट चालकता | ओम -1.m-1 | [M-1L-3T3A2] |
लम्बाई व तरंग दैधर्य | m | [M0L1T0] |
क्षेत्रफल | m2 | [M0L2T0] |
आयतन | m3 | [M0L3T0] |
वेग | m/s | [M0L1T-1] |
त्वरण | m/s2 | [M0L1T-2] |
घनत्व | kg/m3 | [M1L-3T0] |
रेखिक संवेग | kg m/s | [M1L1T-1] |
बल |
kg m/s2 या N (न्यूटन) |
[M1L1T-2] |
आवेग | N s | [M1L1T-1] |
दाब | N/m2 | [M1L-1T-2] |
गुरुत्वीय नियतांक |
N m2/kg2 |
[M-1L3T-2] |
कार्य या ऊर्जा | J (जूल) | [M1L2T-2] |
शक्ति | W (वाट) | [M1L2T-3] |
पृष्ठ तनाव या बल नियतांक | N/m | [M1L0T-2] |
जडत्व आघूर्ण | kg m2 | [M1L2T0] |
आवृति | Hz (हर्ट्ज़) | [M0L0T-1] |
कोण | rad (रेडियन) | [M0L0T0] |
कोणीय वेग | rad/s | [M0L0T-1] |
कोणीय त्वरण | rad/s2 | [M0L0T-2] |
कोणीय संवेग | kg m2/s | [M1L2T-1] |
बल आघूर्ण या बल युग्म |
kg m2/s2 या N m |
[M1L2T-2] |
प्रतिबल | N/m2 | [M1L-1T-2] |
विकृति | [M0L0T0] | [M0L0T0] |
प्लांक नियतांक | J s | [M1L2T-1] |
वेग प्रवणता | s-1 | [M0L0T-1] |
दाब प्रवणता | N/m3 | [M1L-2T-2] |
प्रत्यास्था गुणांक | N/m2 | [M1L-1T-2] |
श्यानता गुणांक | N s/m2 | [M1L-1T-1] |
पृष्ठ ऊर्जा घनत्व | J/m2 | [M1L0T-2] |
दाब ऊर्जा | J (जूल) | [M1L2T-2] |
विशिष्ट ऊष्मा | J/kg K | [M0L2T-2K-1] |
ऊष्माधारिता , एंट्रोपी | J/K | [M1L2T-2K-1] |
स्टीफन नियतांक | J m-2s-1K-4 | [M1L0T-3K-4] |
बोल्टजमेन नियतांक | J/K | [M1L2T-2K-1] |
गुप्त ऊष्मा | J/kg | [M0L2T-2] |
सक्रियता | s-1 | [M0L0T-1] |
वीन नियतांक | m K | [M0L1T0K1] |
आवेश | C (कुलाम) | [M0L0T1A1] |
विभवान्तर | V (वोल्ट) | [M1L2T-3A-1] |
प्रतिरोध या विद्युत प्रतिरोध | ओम | [M1L2T-3A-2] |
धारिता | F (फैरड) | [M-1L-2T4A2] |
धारा घनत्व | A/m2 | [M0L-2T0A1] |
चालकता | (ओम)-1 | [M-1L-2T3A2] |
विद्युत क्षेत्र | N/C | [M1L1T-3A-1] |
विद्युत फ्लक्स | V m | [M1L3T-3A-1] |
चुम्बकीय क्षेत्र | T | [M1L0T-2A-1] |
चुम्बकीय फ्लक्स | Wb (वेबर) | [M1L2T-2A-1] |
चुम्बकीय द्विध्रुव आघूर्ण | A m2 | [M0L2T0A1] |